Ο Εθνικός Κήπος 

Σκέψεις για την εγκατάσταση

«Ο κήπος είναι το πιο μικρό κομμάτι του κόσμου και, την ίδια στιγμή, η ολότητα του κόσμου».
Michel Foucault
Of Other Spaces (1967), Ετεροτοπίες

Ο κήπος, ως ιδέα, προέκυψε την άνοιξη του 2010 από τη συνάντηση της ομάδας μας Indoors (Μαριγώ Κάσση, Βάλλυ Νομίδου, Σπυριδούλα Πολίτη, Μαίρη Χρηστέα) με άλλα τρία άτομα που ταυτίστηκαν με την ανάγκη μας για διεύρυνση, συνεργασία και επικοινωνία, τους εικαστικούς καλλιτέχνες Αντιγόνη Καββαθά και Κωνσταντίνο Σταματίου καθώς και τον φυσικό, Δρα Ερνέστο Αργύρη. Το καινούργιο σχήμα της ομάδας ονομάστηκε Indoors Plus.

Στόχος των συναντήσεών μας έγινε η παραγωγή ενός κοινού έργου μέσα από τη δημιουργία ενός χώρου-τόπου όπου οι διαφορετικές φωνές μας θα συναντιούνταν για να πραγματευτούν θέματα ταυτότητας και τρόπων του σχετίζεσθαι, σε μια προσπάθεια άμβλυνσης των αντιφάσεων που δημιουργούνταν από τις διαφορετικές μας ατομικότητες.

Μέσα από τις συζητήσεις μας αναδύθηκε γρήγορα η ιδέα του κήπου.

Ο κήπος, για μας, είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας με σεβασμό στη συνύπαρξη, την ατομικότητα, τη διαφορετικότητα, την αυτοδιαχείριση, το ήθος, την αυτονομία την ουσιαστική επικοινωνία. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τα πρόσφατα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα είχαν αρχίσει να μας προξενούν σοβαρές ανησυχίες, επηρεάζοντας την ατμόσφαιρα και το περιεχόμενο των συναντήσεών μας.

Αυθόρμητα η έννοια του «κήπου» ταυτίστηκε μέσα μας με τον Εθνικό Κήπο.
Για μας η έννοια «εθνικός» δεν έχει την έννοια των συνόρων. Το κύριο κριτήριο για τον προσδιορισμό αυτής της έννοιας είναι η συνείδηση της κοινότητας, δηλαδή η συνείδηση των ιδίων ανθρώπων ότι αποτελούν κοινότητα.

Από τη μια, είναι ο γνώριμος χώρος που μας συγκινεί, που ανασύρει παιδικές μνήμες και βιώματα από τις συχνές επισκέψεις στους χώρους του με τις πάπιες, τα ζώα, τα πουλιά, τα κουλούρια. Αθώες αναμνήσεις. Από την άλλη, βρίσκεται δίπλα στη Βουλή, τον Άγνωστο Στρατιώτη και την πλατεία Συντάγματος, όπου διαδραματίζονται τα σημαντικότερα γεγονότα της νεώτερης και σύγχρονης ιστορίας μας.

Σύμβολα αξιών που κλονίζονται σήμερα συθέμελα, μας δημιούργησαν έντονα συναισθήματα και σκέψεις:

Η διάψευση των προσδοκιών μας ως πολιτών και μελών της κοινωνίας μάς έχει παγώσει.

Βιώνουμε την απώλεια της αίσθησης των δεσμών που μας συνείχαν ως κοινωνία. Η αστάθεια και η πολιτική ρευστότητα μας οδηγούν στην αμηχανία, όχι όμως στην παραίτηση.

Όλα είναι στον αέρα. Ζούμε το τέλος μιας εποχής.

Δανειζόμαστε το όνομα και την κάτοψη του Εθνικού Κήπου της Αθήνας, κάνοντας μια αναγωγή ως προς τη φόρμα του και ως προς το περιεχόμενό του: ανυψώνουμε τα επίπεδα της κάτοψης και ανάγουμε τον Κήπο σε σύμβολο της τωρινής κατάστασης στη χώρα μας.

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε στην ομάδα μας ως προς τη συνεργασία αντικατοπτρίζουν πολλά παρόμοια σοβαρά προβλήματα που χαρακτηρίζουν την κοινωνία μας. Ωστόσο, μια τέτοια ομαδική καλλιτεχνική δράση ελπίζουμε ότι παίζει καταφατικό ρόλο στο κοινωνικό γίγνεσθαι, δημιουργώντας έναν πυρήνα με κοινές ευθύνες και κοινό όραμα.

Περιγραφή της εγκατάστασης

Η εγκατάσταση είναι μια μεγάλη λευκή μακέτα –50 τ.μ. περίπου– την οποία ο θεατής μπορεί να περιηγηθεί. Οι φόρμες της κάτοψης-παρτέρια ξεκολλούν στην κυριολεξία από το έδαφος και αιωρούνται καρφωμένες σε μεταλλικούς άξονες, δημιουργώντας μια αίσθηση αστάθειας. Η μακέτα είναι ένα νοητικό μοντέλο, ένας πλασματικός χάρτινος κόσμος. Η επιλογή μας να γίνει το έργο μας μεγεθυμένη μακέτα δημιουργεί στο θεατή την αίσθηση ότι βρίσκεται ανάμεσα στο πραγματικό και το εικονικό. Ο χώρος είναι ταυτόχρονα πραγματικός και αλληγορικός. Το λευκό χρώμα επικρατεί και δημιουργεί μια ψυχρή αίσθηση, που παραπέμπει σε έναν παγωμένο, παράδοξο χώρο, όπου δεν υπάρχει ζωή.

Παράλληλα με το βίωμα αυτού του παράδοξου, ψυχρού τοπίου και ακολουθώντας μια διαδρομή μέσα στον κήπο, ο θεατής γίνεται μέρος του έργου, ενεργοποιώντας με το πέρασμά του έναν ήχο υπόκωφο, που ζωντανεύει το χώρο δίνοντάς του μια αλλόκοτη αίσθηση.

Στο έργο μας, ο Εθνικός Κήπος γίνεται πολικό τοπίο, βίαια κατακερματισμένο, αναταραγμένο, υποκύπτοντας στο παγκόσμιο κλίμα αποδόμησης και εκφυλισμού. Γίνεται τελικά σύμβολο της επιτακτικής ανάγκης μιας δημιουργικής αναδόμησης.